Bilgi Kaynaklarının Doğruluğu Meselesi
Yıllar boyu kütüphane kullanıcıları gereksinim duydukları bilgiyi saklamakta sadece basılı ortamdan yararlanmışlardır. Günümüzde ise webin yaygınlaşması ve elektronik bilgi kaynaklarının kütüphane koleksiyonlarına dahil edilmesiyle birlikte, basılı ortamın yanı sıra elektronik ortamda yer alan bilgilerin de kullanılması gündeme gelmiştir. Zaman içinde elektronik dergi, elektronik kitap, elektronik ansiklopedi, elektronik sözlük, elektronik tez gibi bilgi kaynağı türleri kütüphane koleksiyonlarındaki yerlerini almaya başlamıştır. Bu çalışmada, elektronik bilgi kaynaklarına ilişkin seçim ölçütlerinin neler olduğu tartışılmakta, koleksiyonlarına elektronik bilgi kaynağı seçen kütüphanelere yardımcı olmak amacıyla bazı önerilere yer verilmektedir.
Günümüzde tüm kaynakları ve varlığı ile yaşantımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelen ve çok farklı amaçlarla kullandığımız İnternet’e, bilgi ihtiyaçlarımızı karşılamak amacıyla daha sık başvurur olduk. Giderek artan sayıda bilimsel çalışmada, www kaynaklarına atıf yapıldığını görüyoruz. Sadece üniversite öğrencileri değil, ilk ve orta düzeyli okullarda da öğrenciler, ödev hazırlarken İnternet’ten yararlanıyorlar. Değişik meslek gruplarından ve farklı yaşlarda pek çok kişi bilgi ihtiyacı için www’e başvurmayı neredeyse alışkanlık haline getirdi. Bu kadar çok insan, bu kadar çeşitli bilgi ihtiyacını karşılamak için İnternet’e başvururken şu sorular akla geliyor: İnternet üzerinde bulduğumuz bilgiler ne kadar doğru? Www’de bulduğumuz her bilgiye güvenecek miyiz?
İnternet üzerinde yayınlanan bilgilerin, güvenilir, doğru ve objektif olması çok önemlidir. Şöyle ki;
Güvenirlik ölçütü: doğruluk ve doğrulanabilirlikle yakından ilişkilidir. İnsanlar önemli kararları daima bilgiye dayalı olarak aldıkları için bilginin doğruluğu ve güvenirliği ile ilgili göstergeler her zaman önem taşımıştır. Örneğin, herhangi bir bölgede gelecek 6 ay içinde büyük bir deprem olacağına dair bir yazı okuduğunda o bölgede oturanların buna inanıp inanmamaları önemlidir. Güvenirlik konusu daha çok yazarın ve yayıncının güvenirliği ile ilgilidir. Yazarın ve yayıncının kimliği kaynağın güvenirliği konusunda iyi bir göstergedir. Burada yayıncı siteyi destekleyen kurum/örgüt olarak algılanmalıdır. Web sayfasının yazarı/yazarlarının (özel veya tüzel) kimliğinin belli olması önemlidir. Sitenin herhangi bir grubu, örgütü veya kurumu temsil ettiğine dair bilgi/logo yazar/yayıncı sorumluluğu açısından açıklayıcıdır. Yazarın ve yayıncının konuyla ilgisi, alandaki yeri ve saygınlığı sorgulanabilir. Yazarın/yazarların ilgili alandaki uzmanlıklarını ve eğitimlerini gösterir. Ünvanları, bağlı bulundukları kurum ve bu kurumdaki görevleri, diğer yayınları ile ilgili bilgiler bu alanda yardımcı olur. Yazar ve/veya yayıncı ile bağlantı kurulabilecek bir adresin (e-posta adresi, posta adresi, telefon numarası gibi) varlığı sadece gerektiğinde yazar/yayıncı ile irtibat kurmak için değil aynı zamanda varlıklarını doğrulayabilmek açısından da önemlidir. Sayfanın URL uzantısı yayıncı hakkında ipucu verebilir. URL’lerde kullanılan bazı kısaltmalar kurumun tabiatı hakkında bilgi verir (.com=ticari, .gov=resmi, .org=kar amacı gütmeyen, .edu=eğitim gibi). Burada resmi bir kuruma ait bir sayfanın veya bir eğitim kurumuna ait sayfanın daha güvenilir olduğu düşünülebilir bir www kaynağının sadece URL uzantısına bakılarak değerlendirilmesinin doğru olmayacağını vurgular. Örneğin, ticari siteler her zaman bir şeyler pazarlamaya çalışmazlar, kar amacı gütmeyen örgütler, meslek dernekleri olabilecekleri gibi ayrımcı veya gayri ciddi bir takım gruplar da olabilirler. Sonuçta eğer bir kaynak anonimse, bir başka deyişle y azarı/yay inci sı hakkında bilgi bulunamıyorsa o kaynağa şüpheci yaklaşmakta fayda vardır
Bilginin doğruluğu ve objektifliği ölçütü; güvenirliğin artırılması açısından önemlidir. Aynı şekilde objektif olunması, bir diğer ifadeyle taraflı bilgi serdedilmeyip, yönlendirme olmaması bilginin sadeliği bakımından önemlidir. Şüphesiz tarafsız olmak bilgiyi değersiz kılmaz. Sadece bu durumun kullanıcılar tarafından bilinmesi gerekir. Bu ölçütle ilgili olarak, görüşler ve eğilimlerin açıkça ifade edilip edilmediği, kaynağın herhangi bir önyargı taşıyıp taşımadığı sorgulanmalıdır.
Murat Bayraktar
Googleden alıntı