Geçmiş Çağlardan Günümüze kadar devam eden Bütüncül Eğitim Modeli
Mısır’da mali olarak kısmen devlet destekli olsa da, resmî devlet sisteminden ayrı olarak yürütülen el Ezher eğitim modeli, öteden beri devam edegelen dünyanın en eski bütüncül eğitim sistemidir.
El Ezher eğitim kurumu, 970 ‘de Fatımîler tarafından Kahire’de kurulan temel dini ilimler, Arap dili ve edebiyatı, mantık; matematik, fen dersleri ve bazı sosyal derslerin verilmesi amacıyla kurulan, dünyanın en eski bütüncül eğitim veren kurumlarından biridir.
Zaman içerisinde, özellikle temel dini bilgilerde vahyi ilkelerden sapma olmadan, çağın ilmi (müspet ilim) gelişmelerine ayak uyduracak şekilde müfradatı haiz olarak, bulunduğu coğrafyada insanların ve öğrencilerin yetişmesine katkıda bulunmuş ve halen aynı görevi devam ettirmektedir. Esasen asırlardır, dini eğitim ve öğretim programında, hiç bir menfi değişiklik olamadan ilmi gelişmelere açık bir şekilde günümüze kadar gelmiştir.
Ezher okullarında başlangıç seviyesindeki müfredat, geçmiş medrese eğitimindeki gibi dinî derslere dayanmaktadır. Din ahlakı, siyer, yazma, Arap dili ve belagati, Kur’an-ı Kerim, tefsir, hadis, İslam hukuku gibi dersler yanında mantık, tarih, coğrafya, ulusal kültür , aritmetik, geometri, resim, temizlik dersi ile birlikte biyoloji, kimya ve fizik gibi fen bilimleri dersleri de okutulmaktadır.
Ezher bünyesinde, üç yıl lise, üç yıl ortaokul ve beş yıl ilkokul olmak üzere temel eğitim veren kurumlar ile yüksek eğitim veren kendine has geniş çaplı bir egitim sistemi mevcuttur.
Bu sistemde temel eğitimler tamamlandıktan sonra daha ileri seviyede dersler okutulmak üzere oluşturulan bölümlerde tercihe göre eğitime devam edilmektedir.
Ezher modeli eğitimde, batı dünyasında görülen ilmi gelişmeler dikkate alınarak 15 Aralık 1890 tarihli kanunla bazı ıslahatlar yapılması kararlaştırılmış ve programa yeni bilimler alınmış; yeni kitap ve kütüphanelerle üniversite bilgi kapasitesi zenginleştirilmiştir. Aynı kanunla Ezher’e bağlı her fakültede-enstitüde bir idare heyeti kurulmuş, üniversite içinde de “Meclisu’l-Ezheri’l-A’lâ” adı ile bir senato teşkil edilmiştir. Ezher’in müfredatında zaman içerisinde olumlu manada değişiklikler yapılmıştır. 1908 yılında müfredata matematik, fizik, kimya gibi pozitif bilimler dâhil edilirken, 1930 yılında psikoloji, klasik felsefe ve İslam felsefesi dersleri de sisteme eklenmiştir. 1970’li yıllarda eğitimdeki kapsamlı reformlarla birlikte üniversitede tıp, mühendislik ve tarım bölümleri açılmıştır.
Ezher’de, kız-erkek olarak ikiye ayrılmış olarak üç katagoride eğitim yapılmaktadır.
1. Katogoride, erkekler için Kahire merkezli başta tıp olmak üzere hukuk, Arap dili, mühendislik, ziraat, çeviri bilim, eczacılık, eğitim, sosyal bilimler mevcuttur. Kızların eğitimi de, aynı şekilde Kahire merkezli tıp, İslami ilimler, mühendislik, dişçilik, eczacılık ve sosyal bilimler olmak üzere 10 fakülteden oluşmaktadır. Ayrıca külliye kapsamında beş erkek ve bir kız olmak üzere toplam altı yüksek enstitü bulunmaktadır. 2008 yılı verilerine göre Kahire merkezli el-Ezher üniversitesine bağlı farklı illerde toplam 64 fakülte bulunmaktadır.
El-Ezher’e bağlı ikinci katogori eğitim, aşağı Mısır kolejleridir. Buna göre toplam 13 kolej İskenderiye ve Mansura gibi şehirlerde kurulmuştur. Son kategoride ise yine aşağı Mısır bölgesinde üç kolejde eğitim verilmektedir.
El-Ezher Üniversitesi, bir yandan devletin buradaki yapıyı kontrol altında tutma isteğinden, diğer yandan serbest akademik çalışmalar yapmak isteyen üniversite hocalarının rekabetinden olsa gerek, zaman içerisinde kalitesi düşmüş olsa da, bütüncül ilim anlayışını muhafaza eden bir sistem olarak, modern eğitime örnek gösterilebilir bir kurumudur, denilebilir.
Googleden derleme
Ali Kömürcü