Bazı dini kaynaklara ve ilmi tespitler göre ruhun, dört şubeli/katmanlı sırri bir varlık olduğu belirtilmektedir.

İki şubesini, tabii ruh diyebileceğimiz tabiat kuvvetleri/adetullah ve canlılığı oluşturan can/nebati ruh etkinliği teşkil etmekte, diğer iki şubesini de nefis denilen hayvani ruh etkinliği ile gönül denilen insani ruh etkinliği teşkil etmektedir.

Canlı yaratılışın başlangıcında ilk yaratılanlar, ilahi emre göre program bazında modelleri-kaderleri-biyolojik özellikleri belirlenmiş tohumlar olup, dıştaki tabiat şartlarının (optimum seviyede ışık, ısı ile su ve toprak ortamının) oluşmasıyla,  ruh bütünlüğünün yarısını teşkil eden tabiat kuvveti ve nebati ruh etkinliği, tohuma nüfuz etmekte ve tohumun açılımını sağlamaktadır, ki bu safhada, tuhum yeni bir nebati ve hayvani vücuda  evrilmektedir. Bu evrilme esnasında, önce can, sonra nefs denilen 2, ve 3. Şube-kademe ruhi etkinlik, bu vücutlara nüfuz etmekte ve tohumlardan  farklı yapıda nebatlar ve hayvanlar ortaya çıkmakta, daha sonra insan denen hayvani vücuda evrilme olmakta ve gönül denen 4.şube-kademe ruhi etkinlik, bu canlı vücuda nüfuz etmektedir. Böylece dünya hayat şartlarının elverdiği şekilde üç varlık çeşidi (Nebat, Hayvan ve insan) belirli bir müddet (ölene kadar) yaşama imkanına kavuşmaktadır. Yine dini kaynaklara ve ilmi tespitlere göre canlı varlıkların ölümleri sonrasında, vücutlarında etkin olan ruhi bütünlüğü kaybettikleri ve iki ruhi şubenin tabii ruh-tabiat kuvveti ile nebati ruh etkinliği topraklanarak orjinlerine (enerjiye) dönüştükleri belirtilmekte. Nefs ve Gönül etkinliği özelliğinde ki ruhu etkinlik ise hamlıktan çıkmış vaziyette (birlikte insan bedeninde yani insan beyninde faal haldeyken, dünya yaşamında öğrenme ile iyi veya kötü istikamette bir bilgi birikimine kavuşmuş olarak) berzah denilen madde ötesi aleme çekilerek bedeni terk etmektedir.

Bu konuda kısaca ruh bütünlüğünün 1.ve 2. Şubesinin ölüm sonrasında kuyruk sokumunda ki kemikte oluşan mikroskobik özelliği haiz insan tohumuna çekildiği, 3. Ve 4. Ruh şubesini de berzah denilen kainatı kuşatan alana çekildiği ve yeniden dirilişe kadar, bir ilahi emir olmadıkça burada, uykulu halde alıkonulduğu dini kaynaklarda belirtilmektedir. Bu arada ilahi emir dahilinde 3. ve 4. ruh şubesi, dünyada kalan insan tohumundaki canlılığı devam ettiren 1.ve 2. Ruh şubesiyle (santral misali ) beş duyu dışı olagan üstü iletişimle (yakaza-hipnoz misali) hissiyati yüksek akraba ve dostlarıyla geçici olarak irtibat kurabileceği ve aynı   olagan üstü iletisim ve etkilesimle büyük günah işleyen-zalimlere; geridé biraktiklari kuyruk sokumunda olduğu belirtilen(dini kaynaklarda bu zerremsi canlı tohuma aczzeneb denilmekte) tohum ozelligindeki mikro insan modeline, azap ta verilebilmektedir. 

M.Kutlu Aytuğ