TAKDİM

Ord. Prof. İsmail Hakkı İzmirli’nin hacmi küçük, fakat muhtevası çok büyük ve geniş olan bu kitabı, aslında çok faydalı bîr eserdir. Çünkü böyle bir mukayeseye, ülkemizin her zamankinden daha çok ihtiyacı var. Zîrâ en az bir asırdan fazla bir zamandan beri kendi kültürümüze ve onun kaynaklarına sırt çevirmişiz; her şeyi Batı’dan almışız ve orada aramışız, fuzûlî bir gayretkeşlikle “Kraldan ziyade kralcı” olmuşuz. Bu hal bizde bir taklitçiliğin doğmasına sebep olduğu gibi, kendimize olan güvenin kaybolmasına, icat kabiliyetimizin ve yapma gücümüzün küret­mesine de sebep olmuştur. Dolayısıyla yetişen bütün nesillerimiz üzerinde menfî tesirler bırakarak bir çoklarının körü körüne Batı hayranı ve kök­süz olmaları neticesini doğurmuştur. Günümüzde dahî Batıdan gelen her şeye “EvetP, bizden olan her şeye “Hayır” diyen bir zihniyetin temsil­cileri, küçümsenemiyecek kadar kalabalıktır. Bu hasta zihniyeti tedavi etmedikçe, memleket için ilerleme pek mümkün olamaz. Bu tedavinin yolu da, Batının bizden evvel yapmağa başladığı gibi, kendi, kültür kaynakları­mızı ortaya çıkarmak, nesillerimizi bilgisizlikten ve yanlış bilgilerden kurtarmaktır. Dolayısiyla onları şuursuz bir hayranlıktan ve aşağılık duy­gusundan da kurtarmış olacağız. O zaman hasta zihniyet de, ortam bula­mayacağı için, kendiliğinden çekilip gidecektir.

İşte, bizce bu küçük kitabın degeri buradadır. Senelerce önce yazar bu ihtiyacı duymuş ve küçük çapta bir ihtiyacı karşılayacak durumda olan bu eseri hazırlamıştır.. Fakat bununla yetinmeyip, nesillerimizi ilmen, fikren ve mânen tatmin etmek, onların ruhen doyabilmek için başka yön­lere kanalize edilmelerini önlemek gayesiyle, bu mukayeseleri, Hukuk İktisat, Sosyoloji, Psikoloji, Felsefe, Tasavvuf, Astronomi’ ve Matema­tik gibi çeşitli sahalarda, geniş bir şekilde yapmak zaruridir. Bu ise, bir veya bir kaç kişinin altından kalkacağı bir iş değildir. Bu takdirde iş daha ciddî ve derin olduğu gibi o nisbette de değerli olur. Bu bakımdan da İzmirli merhumun bu kitabı, daha sonra bu sahada çalışmak isteyen­lere bir rehber olacaktır.

Kitabın sadeleştirilmesi oldukça güç oldu. Zira bir taraftan gençle­rin bu günkü halini düşünmek, bir taraftan da İlmî ve felsefî ıstılahlara gelişi güzel ve rastgele karşılık koymamak gayreti, bu güçlüğü doğurdu^ Bu sebeple bir kısım ıstılahların açıklamalı olarak karşılığını yazdık ve asıl ıstılahı da parantez içinde muhafaza etmek zaruretini hissetik.

Bunun yanında kitapta ismi geçen felsefe cereyanlarının açıklamalı bir küçük sözlüğünü verdik ki okuyucuya kolaylık olsun. Ayrıca, kitapta ismi geçen batılı filozoflar ve ilim adamlarının doğum-ölüm tarihleri ile, buluşları, felsefî anlayışları hakkında gayet kısa bilgi verdik; ta ki oku­yucu karşılaştırması yapılan düşünürlere dair tamamlayıcı bilgiye sahip olsun ve memleketimizde yayılan cereyanları kısmen de olsa tanımak imkânına kavuşsun. Kitabın başına, bir de yazarın hal tercümesi ile eser­lerinin listesini ekledik. Bu hususta da Celâleddin İzmirlinin “İ. Hakkı İzmirli, Hayatı ve Eserleri” adındaki kitabından istifade ettik. Maalesef İzmirli hakkında ansiklopedilerde hiç bir bilgiye rastlamak mümkün ol­madı.

Gayret bizden, yardım Allah’dan.

Müellifi: İsmail Hakkı İzmirli

Sadeleştiren: S. Hayri Bolay